Tios Antik Kenti Yazıtlar Kataloğu

Abstract

Bu projede Antikçağ’da Bithynia ile Paphlagonia coğrafi bölgeleri arasındaki geçiş bölgesine konumlanan ve bugün Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesi, Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Filyos Beldesi sınırları içerisinde yer alan Tios/Tieion antik kentinin, Eski Yunanca ve Latince yazıtlı buluntularının kataloglanması amaçlanmıştır. Bu amaçla, Tios kentinde 2007-2018 yılları arasında Karadeniz Ereğli Müze Müdürlüğü başkanlığında ve Bartın Üniversitesi’nden Doç. Dr. Şahin YILDIRIM’ın bilimsel danışmanlığında yürütülen arkeolojik kazılardan bulunan yazıtların yanı sıra, başta Karadeniz Ereğli Müzesi olmak üzere; İstanbul, Amasra ve Kastamonu Müzelerinde tespit edilen yazıtlı buluntular kayıt altında alınmıştır. Bunlarla birlikte 1900’lü yıllardan itibaren G. MENDEL, E. KALINKA, L. ROBERT ve D. FRENCH gibi Batılı araştırmacılarının kentte yaptıkları yüzey araştırmalarının sonucu olarak kayda geçtikleri ve yayınladıkları yazıtlar, hem antik kent sınırları içerisinde yaptığımız çalışmalarda yeniden tespit edilmeye çalışılmış hem de tüm bu yazıtların yayındaki tüm bilgileri, güncel durum ve konumları kendi katalog çalışmamıza dahil edilmiştir. Neticede, tüm eserlerin envanter numaraları, buluntu yerleri, ölçüleri, tanımları, Hellence & Latince orijinal metinlerinin transkripsiyonları, Türkçe çevirileri ve tarihlemeleri, uluslararası epigrafik yazım kuralları çerçevesinde ilk etapta MicroSoft Office Word programında bir katalog altında toplanmıştır. Bu katalogda tüm yazıtlı eserler, ait oldukları dönemlerine ve niteliklerine göre, “Onurlandırma Yazıtları, İsim Listesi, Adak Yazıtları, Ticari Ağırlık Üzerindeki Adaklar, Yapı Yazıtları, Mezar Yazıtları, Miltaşı Yazıtları, Amphora Damgaları, Kiremit Damgaları, Fragman Yazıtları ve Bizans-Hıristiyanlık yazıtları” şeklinde ayrı ayrı gruplandırılmış ve numaralandırılmıştır. Buna göre, 5’i Roma imparatorunu, 1’i resmi üst düzey memuru, 1’i de kentten bir Roma vatandaşını olmak üzere 7 onurlandırma yazıtı; kenti dış bölgelere bağlayan kara yollarına ait bazıları Hellence ve Latince olarak çift dilli yazılmış ve büyük bir kısmı günümüze kadar korunmuş 11 miltaşı yazıtı; çift taraflı olarak yazılmış, kentten en az 100 Roma ve yerelden vatandaşın ismini içerisinde barındıran 1 isim listesi; 4’ü kentte görev yapmış agoranomos’lara, 11’i tanrı-tanrıçalara olmak üzere 16 adak yazıtı; 8 ticari kurşun ağırlık üzerindeki yazıt; 1 mimari yapı yazıtı; stele, lahit veya ostotheke üzerine yazılmış 33 mezar yazıtı; Hellenistik Dönem’e veya biraz öncesine tarihlenen damga niteliğinde 6 amphora kulbu yazıtı; yine damga niteliğinde 4 kiremit yazıtı; genel içeriğini anlamaya elverişli 4 fragman niteliğinde yazıt ve ayrıca 3’ü adak biri mezar yazıtı olmak 4 Bizans Dönemi’ne tarihlenen yazıt kataloglanmıştır. Bu çalışmalara paralel olarak, tüm figürlü ve sahip oldukları içerikleri bakımından değer gösteren seçtiğimiz yazıtlı eserlerin bilgisayar çizimleri Corel X6 programıyla uzman arkeolog Sinem MUTLU (M.A.) tarafından gerçekleştirilmiştir. Projede hedeflenen amaçlardan bir diğeri olarak de yazıtlara ilişkin elde edilen tüm bilgiler ve ilgili foto ve çizim görselleri de uzman arkeolog Aleyna ŞAN tarafından bilgisayar ortamında dosyalama ve fişleme programı niteliğindeki “file-maker” programına aktarılmıştır. Tüm bu çalışma bağlamında Tios kentinin epigrafik verileri ilk kez bilgisayar ortamında dijital olarak kayıt altına alınmış olup bu katalog çalışmasının yurtdışı ve yurtiçi yayın çalışmaları da tarafımızca devam ettirilmektedir.