Kurgusal mekân bağlamında bir yöntem olarak biyomimikrinin sinema eserleri üzerinden analizi

Abstract

Mekân tasarımı, son yirmi yıldır yaşam, canlı organizmalar ve bunların karmaşık etkileşimlerini araştıran biyoloji bilimi de dahil olmak üzere çeşitli disiplinlerle etkileşim hâlindedir. Biyolojinin mekân tasarımına entegrasyonu, biyomimikri olarak ifade edilen yenilikçi tasarım yaklaşımıyla örneklendirilir. Bu yaklaşım, doğayı bir model, ölçü ve ilham kaynağı olarak görerek işlevsel, sürdürülebilir ve estetik açıdan ilgi çekici ortamlar yaratmak için canlı organizmaların evrimsel süreçteki bilgisinden yararlanmayı savunur. Biyomimikri yönteminin tasarımda kullanılabileceği alanlardan biri de kurgusal mekândır. Kurgusal mekân, genellikle gerçeklikten uzak ya da tamamen hayalî mekânlar olarak nitelendirilir. Çalışma kapsamında, biyomimikri yönteminin sinemadaki kurgusal mekânın tasarımında kullanılmasının, anlatının gerçekliğini, yaratıcılığını ve derinliğini artırabileceği savunulmaktadır. Bu bağlamda çalışma, yalnızca kurgusal mekân tasarımında değil aynı zamanda biyomimikrinin, kurgusal mekânın algılanmasını belirleyen faktörlerin tasarımında da nasıl kullanılabileceğini ve bu unsurların tasarımında, doğanın nasıl ilham kaynağı olabileceğini araştırmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla fantezi ve bilim kurgu türlerinin öncüleri olarak ifade edilen sinema eserleri çalışmanın amacı kapsamında incelenmiştir. 1999-2009 yılları arasında gösterime giren bu eserler, film endüstrisinde önemli teknolojik gelişmelerin yaşandığı bir döneme işaret etmektedir. Bu sebeple seçilen filmler, biyomimikri yöntemiyle tasarlanan kurgusal mekânı ve algılanmasını belirleyen faktörleri analiz etmek için önemli örnekler oluşturmaktadır. Filmlerdeki kurgusal mekân ve algılanmasını belirleyen faktörler; karakter ve canlılar, araç ve nesneler, kostümler, botanik yaşam ve ekosistemler gibi unsurları kapsamaktadır. Bu unsurlar, biyomimikri yönteminin kapsadığı biyomimetik, biyonik (biyosibernetik), biyomorfik ve biyoilham gibi diğer tasarım yöntemleri merceğinden de incelenmektedir. Dolayısıyla oluşturulan araştırma metodolojisinde öncelikle, literatür kaynaklarının kapsamlı bir şekilde incelemesiyle elde edilen bilgiler kavramsal araştırma yöntemiyle ele alınmış ve çalışmanın strüktürü oluşturulmuştur. Daha sonra çalışmanın kapsamında belirtilen filmlerden elde edilen görsel veriler doküman analizi yöntemi çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışmada gerçekleştirilen analiz, seçilen filmlerdeki kurgusal mekân ve algılanmasını belirleyen unsurların tasarımında doğadan ilham alındığını; biyomimikri ve kapsadığı yöntemlerin ilkelerini tasarımlara hem biçimsel hem de işlevsel olarak yansıttığını ortaya koymaktadır. Bu analizler ışığında teknolojinin gelişmesiyle kurgusal mekân tasarımında artan biyomimikri kullanımının hem estetik hem de işlevsel olarak özgün ve ilgi çekici sinema eserlerinin yaratılmasına imkân sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.