Abstract
1857 yılında İstanbul Vefa'da dünyaya gelen Salih Münir Paşa, iki asır Osmanlı merkez bürokrasisinde görev yapan Çorluluzâde ailesine mensuptur. Tanzimat'ın nitelikli ve seçkin birey yetiştirme projesinin ürünü olan Mekteb-i Sultani'nin ilk öğrencisidir. Tanzimat kuşağının önde gelen devlet adamlarının birikiminden yararlanan Salih Münir Paşa, küçük yaşta Şehzade Abdülhamid Efendi ile tanışmıştır. II. Abdülhamid'in tahta çıkışı ile himayesine girmiştir. Çalışmada, Salih Münir Paşa'nın hayatı ve faaliyetleri çerçevesinde Hariciye Mektupçuluğu, Matbuat-ı Ecnebiye Müdürlüğü ve Paris Sefareti dönemine ait etkin politik hayatı incelenmiştir. Bu faaliyetlerin incelenmesi ile bir Osmanlı diplomatının yetişmesi, II. Abdülhamid iktidarının Hariciye Nezareti ve basın üzerinde nüfuz kurma süreci ile doğrudan doğruya saraya bağlı çalışan bir diplomatın portresi ortaya konmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılma aşamasında Avrupa diplomasisinin önemli merkezlerinden Paris'te Osmanlı temsilciliği yapan bir diplomatın faaliyetleri etrafında, devrin otoriter padişahı II. Abdülhamid'in yaşanan gelişmelere müdahale biçimi şimdiye kadar incelenmemiş arşiv belgeleri ışığında tespit edilmiştir. Bunun yanında Salih Münir Paşa'nın Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan hayatı, II. Meşrutiyetle birlikte görevden uzaklaştırılması ile yaşadıkları, kişisel ve aile ilişkileri aydınlatılmıştır.