Özet
Yüksek lisans tezi olarak hazırladığımız bu çalışma, Bodleian Kütüphanesi, Hint Enstitüsü Türkçe 308 numarada kayıtlı olan "Kitāb-ı Ģażret-i Ġavśü'l-A'žam" adlı eserin 1-63b varaklarının transkripsiyonlu metnini, eserin Türkiye Türkçesine aktarımını, dil bigisi incelemesini, dizin ve tıpkıbasımını içermektedir. 1258/1843 yılında tamamlanmış bu eser, Kâdiriyye tarikatının kurucusu Muhyiddîn Ebû Muhammed Abdülkâdir b. Ebû Sâlih Mûsâ Zengîdost el-Geylânî'yi anlatan bir tezkiredir. Eser toplamda 128 varaktır. Çalışmanın "Giriş" bölümünde ana hatlarıyla Doğu Türkçesi, tezkire yazma geleneği, Abdülkâdir Geylânî'nin hayatı, tasavvufî kişiliği, eserleri ve Kâdiriyye tarikatına dair bilgiler verilmiştir. Giriş bölümünün son kısmında ise incelemiş olduğumuz eser hakkında bilgiler bulunmaktadır. "Yazım Özellikleri" ve "Ses Bilgisi" bölümünde metnin yazım ve dil özellikleri incelenmiş, akabinde ise şekil bilgisi ve söz dizimi konuları üzerinde durulmuştur. "Metin" bölümünde Arap harfli metin transkripsiyon harflerine aktarılmış ve "Türkiye Türkçesine Aktarım" bölümünde metnin aslına mümkün olduğunca sadık kalınarak Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. "Dizin" bölümünde metinde kullanılan tüm sözcükler alfabetik sırayla sıralanmıştır. Sözcüklerin hangi dilden geldiği ve metinde kullanıldıkları anlam verilmiştir. Ayrıca Türkçe sözcüklerin tarihî seyrini görebilmek adına etimoloji çalışması yapılmıştır. Hadis ve diğer Arapça ibareler için "Dua ve Arapça İbareler Dizini", kişi adları için "Kişi Adları Dizini" olmak üzere "Genel Dizin" dışında iki ayrı dizin yapılmıştır. Son olarak üzerine çalışılan el yazması eserin tıpkıbasımı verilmiştir. Çalışmış olduğumuz Türk kültür tarihini aydınlatıcı nitelikteki metin, dil özellikleri bakımından Doğu Türkçesi metinleri arasında yer almaktadır. Doğu Türklük sahasında XIX. yüzyılda zirveye ulaşan tezkirecilik geleneğinin bir örneği olması ve hususiyle dönemin dil özelliklerini yansıtması, bildiklerimizi pekiştirmesi bakımından Türk dili tarihi açısından önem arz etmektedir.