Yaşayan bir gelenek Finlandiya Ryijy halıları 1797-2009 : Tuomas Sopanen’ın koleksiyonundan

Abstract

Finlandiya'nın en tipik dokumasını seçecek olursak bu dokuma kesinlikle el dokuması ryijy olur. Ryijyler yüzlerce yıldır Finli kadınlar tarafından yapılmaktadır ve halen çoğu evde duvarların onursal bir yerinde sevecenlik ve samimiyet katan bir ryijy asılıdır. Normalde renksiz olan mobilyalara renk getiren tek şey genellikle bir ryijydir. Finlilerin ryijy sevgisine dair bir kanıt, ryijylere zaman içerisinde verilen çok sayıdaki görevdir. Ryijyler aslen teknelerde uyumak için ve yataklarda örtü olarak kullanılıyordu, ama sonradan daha süslü olmaya başladılar ve atlı kızaklarda düğün ryijyleri olarak, halı olarak ve diğer birçok amaçla kullanıldılar. 20. yüzyılın başlarından bu yana ryijyler hem evler için hem de kamu alanları için sanat dokuması olarak da dokunmuştur. Tuomas Sopanen'in koleksiyonundan ryijyler Finlandiya'daki bazı müzelerde gösterime sunulmuştur. Ve şimdi ryijyler bilinmeyen sulardaki yolculuklarına başladılar. Yabancı insanlar, ryijyleri Finlandiya'daki insanlarla aynı şekilde görebilecekler mi yoksa sadece duvarda asılı olan bu "komik dokuma parçalarının ne olduğunu mu merak edecekler diye büyük bir ilgi ve biraz da korku içerisindeyiz. Yolculuğu harikulade halı ve kilimler diyarı Türkiye'de başlatmak da özellikle ilgi çekici olmuştur. Aslına bakarsanız kilimler ve halk ryijyleri arasında birçok benzerlik bulunuyor. Her ikisi de halk içerisindeki kadınlar tarafından kendileri için kullanılmak üzere yapılmış, genellikle simge ve işaretleri koruyarak çoğunlukla geometrik ve basit figürlerle süslenmiş ve birçok amaç için kullanılmışlardır. Aynı zamanda her iki dokumada da kadınların yaratıcılığı ve hayal gücünün yerel tiplerin kısıtlamaları içerisinde zenginleşme olanakları olmuştur. Tophane-i Amire gibi muhteşem bir alanda sergi açmak bizim için büyük bir mutluluktur. Ryijyleri bu alanda sergilememize izin verdikleri için Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'ne içtenlikle teşekkür ederiz. İlgilerinden ve desteklerinden ötürü özellikle Rektör Yardımcısı Profesör Caner Karavit'e teşekkürlerimizi sunarız. Profesör Aydın Uğurlu en başından beri teşvik etmekte, rehberlikte ve yardımda bulunmakta ve en candan teşekkürümüzü de o hak etmektedir. Sayın Özlem Ataman asistanlarıyla birlikte bize birçok uygulama sorununda yardımcı olmaktadır, bundan dolayı da müteşekkiriz. Bu serginin oluşturulmasında, yardımlarından dolayı Finlandiya Büyükelçiliği'ne ve Tyyne-kerttu Virkki Vakfı'na ve ekonomik desteklerinden dolayı Finlandiya Alfred l<ordelin Vakfı'na teşekkür ederiz. Tuomas Sopanen Fahri Profesör Jarno Peltonen Yüksek Lisans Derecesi, Tyyne-l<erttu Virkki Vakfı Yöneticisi