Eflak ve Boğdan Voyvodalıklarının 1787-1792 Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşlarındaki Rolleri

Abstract

Tuna Nehri’nin kuzeyinde yer alan Eflak ve Boğdan voyvodalıkları, Osmanlı Devleti’nin batı yönünde bulunan iki önemli eyaletleri arasındaydı. Stratejik bir bölgede bulunan bu voyvodalıklar üzerinde 16. ve 17. yüzyıllarda Osmanlı Devleti, Habsburg Hanedanlığı ve Lehistan arasında nüfuz kurma mücadeleleri yaşandı. 18. yüzyıla gelindiğinde bölgedeki hâkimiyet mücadelesi Osmanlı İmparatorluğu, Rus Çarlığı ve Avusturya arasında gerçekleşti. Rusya’nın yayılmacı politikasını durdurmak ve 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’yla kaybettiği prestijini yeniden kazanmak nedenleriyle, Sadrazam Yusuf Paşa’nın başkanlığında toplanan meşverette 14 Ağustos 1787 tarihinde Rusya’yla savaş kararı alındı. Kısa bir süre sonra Rusya’nın yanında Avusturya da savaşa girdi. Her iki devlet için de ilk hedef Eflak ve Boğdan’ı alarak Osmanlı Devleti’ne karşı üstünlüğü ele geçirmekti. Osmanlı’nın Eflak ve Boğdan voyvodalıklarında uyguladığı idari statü, mülkiyeti kendilerinde kalmak şartıyla gayrimüslimlere bırakılan topraklar şeklindeydi. Bu statü voyvodalara Osmanlı askerleriyle birlikte savaşma, Batı’dan bilgi toplama, İstanbul’un yiyecek ihtiyacını karşılama gibi birçok sorumluluk ve görev yüklemiştir. 1787-1792 Osmanlı Rus Avusturya savaşlarında voyvodaların yerine getirdikleri bu hizmetlerin yoğunluğu dikkat çekicidir. Osmanlı arşivinde konuyla ilgili birçok belge bulunmaktadır. Dönemin ana kaynağı olan vekayinüvis eserlerde gerek müstakil başlıklar altında gerek farklı konular içerisinde voyvodaların vazifeleriyle ilgili bilgiler mevcuttur. Bu konuya günümüz literatüründe henüz gerektiği kadar yer verilmemiştir. Dönemin kaynaklarında yer alan bu bilgilere dayanarak hazırladığımız çalışmamızda Eflak ve Boğdan’ın Osmanlı Devleti için öneminin daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. Çalışmamızda Eflak ve Boğdan voyvodalarının, savaş sırasında yerine getirdikleri hizmetleri bağlamındaki boyutu incelenmiştir. Bu çerçevede voyvodaların faaliyetlerine vurgu yapılarak merkezden atanan voyvodaların hangi alanlarda hizmet ettikleri ve bu hizmetlerin Osmanlı Devleti için ne ifade ettiğinin anlaşılmasıyla ilgili spesifik örnekler üzerinde odaklanılmıştır.

The voivodeships of Wallachia and Moldavia, located to the north of the Danube River, were among the two important provinces of the western territories of the Ottoman Empire. Due to their strategic location, the Ottoman Empire, the Habsburg Dynasty and Poland often engaged in a struggle for influence over these voivodeships in the 16th and the 17th centuries. By the 18th century, this struggle took place between the Ottoman Empire, Russia and Austria. In order to stop Russia’s expansionist policy and to regain the prestige it lost with the Treaty of Küçük Kaynarca in 1774, the Ottoman council chaired by Grand Vizier Yusuf Pasha decided to declare was against Russia on August 14, 1787. Soon after, Austria joined war on the side of Russia. Both empires aimed to gain the upper hand against the Ottoman Empire by occupying Wallachia and Moldavia. The administrative status of Wallachia and Moldavia voivodeships under the Ottoman rule allowed non-Muslim rulers to keep the ownership of their lands. In turn, the voivodes were assigned with many responsibilities and duties such as fighting together with the Ottoman soldiers, gathering intelligence from the West, and meeting the food needs of Istanbul. The intensity of these services during the Ottoman Russian-Austrian wars of 1787-1782 is especially remarkable. There are many documents related to this subject in the Ottoman archives. Moreover, the chronicles, constituting the main sources of the period, also contain information about the duties of the voivodes. However, recent literature has not sufficiently made use of these sources. This study, which is based on contemporary records, aims to establish the significance Wallachia and Moldavia for the Ottoman Empire. This study examines the war time services provided by the Wallachian and Moldavian voivodes. In specific, it focuses on examples that elaborate on the areas of their service and the meaning and significance of these services for the Ottoman state.