Sınıf Öğretmenlerinin Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri

Abstract

Öğretmenlerin mesleki becerilerini geliştirebilmeleri, belirledikleri kariyer hedeflerine ulaşabilmeleri, çağın gerektirdiği bireyleri yetiştirebilmeleri için kendi öğretim metotlarını sürekli olarak sorgulamaları, öğretim süreçlerinde yaşadıkları olumlu ve olumsuz durumları belirleyerek öğretmenlik becerilerini bir adım ileriye taşımaları günümüzde artık bir zorunluluk olarak yerini almıştır. Bu noktada "yansıtma" ve "yansıtıcı düşünme" kavramları ortaya çıkmıştır. Araştırmada ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda karma yöntem kullanılmış olup, sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin cinsiyet, kıdem, öğrenim düzeyi ve sınıf mevcudu değişkenlerine göre farklılık yaratıp yaratmadığı belirlenmiştir. Araştırma karma desenli bir araştırma olduğundan, nicel çalışmayı desteklemek için nitel veriler de elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini İstanbul ili Anadolu Yakasında yer alan 14 ilçede 2021- 2022 Eğitim- Öğretim yılı içerisinde faaliyetini sürdürmekte olan 379 ilkokulda çalışan 12320 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Evrende yer alan okullar homojen alt gruplara ayrılmıştır. Belirlenen alt tabakalardan örneklemler seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Araştırmanın örneklemi, iki farklı tabakada toplam 40 ilkokulda çalışan 390 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak "Kişisel Bilgiler", Semerci (2007) tarafından geliştirilen "Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Yönelik Yansıtıcı Düşünme Eğilimi Ölçeği (YANDE) ve araştırmacı tarafından oluşturulan "Metafor Belirleme Formu" kullanılmıştır. Araştırmada istatistiksel teknikler olarak non parametrik testler olan Kruskal Wallis ve Mann Whitney U fark testleri kullanılmıştır. Nitel veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin yeterli düzeyde olduğu bulunmuştur. Bulgular incelendiğinde, öğretmenlerin en çok öğrencilerinin görüşlerine değer verme konusunda yansıtıcı düşünme eğilimi gösterdikleri anlaşılmıştır. Çalışmada öğretmenlerin YANDE ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyet, kıdem, öğrenim düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık ortaya çıkarmadığı; yalnızca sınıf mevcudu değişkenine göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Buradan yola çıkarak, sınıf mevcudu az olan öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimi düzeylerinin, mevcudu kalabalık olan öğretmenlere göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda; "yansıtıcı öğretmen" kavramı ile ilgili 236 geçerli metafor elde edilmiştir. Bazı metaforlar birden fazla ifade edildiği için 90 farklı metafor üretilmiştir. Bu metaforlar 16 farklı kategoride toplanmıştır. Öğretmenlerin en çok geliştirdikleri metaforlar ve kategorileri belirlenerek nicel bulgular ile ilişkilendirilerek tartışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar, alan yazın çerçevesinde sunulmuş ve öneriler geliştirilmiştir.