Güzel sanatlar bağlamında Apollon ve Dionysos

Abstract

Antik Yunan'dan günümüze güzel sanatlarda Apollon-Dionysos inanç kültleri ile bu kültlerin sanatını oluşturan değerler sistemi 21.yy. sanatında çok değiştiği ya da terminolojik olarak sanat üretiminde ortadan kalktığı için, belirli bir kültür çevresinin kullandığı felsefi bir temsil aracı olarak; sanatçıda sınırlı bir üretimin ya da düşüncenin motifine dönüşmektedir. Bu durum sanatçı açısından tek taraflı bir üretim oluşturmasına sebebiyet verirken, içerik ve üslup olarak da sanat nesnesinin özündeki dualiteyi ortadan kaldırır. Oysa, dualist anlayış, Apollon-Dionysos anlayışı Antik Yunan dönemin ve kendinden sonra gelen dönemlerin kültürel oluşumunun şekil bulmuş Güzel Sanatlar halidir. Bu hal; mitoslar aracılığıyla dönemler arasında bazen köprü, bazen de restorasyon görevi üstlenerek; Apollonik ve Dionysostik üretimler olarak sanat ve düşünce tarihiyle günümüze taşınmıştır. Keza toplumlar ve bu toplumların oluşturduğu kültür ve sanat birbirinden ayrı düşünülemeyeceği için, kimi zaman sanat anlayışı kültürleri; kimi zaman da kültürler, sanat anlayışını etkisi altına almıştır. Bu etki sanat tarihinin değişim ve dönüşüm noktalarındaki sanatçıların eser üretiminde, içerik ve üslup arayışlarında yapıtlarına tanımlama getirme gayretine sürüklemektedir. Bilindiği üzere, Batı'lı düşünür Nietzsche bu türden tanımlama getirme gayretini 1886'da Tragedyanın Doğuşu adlı eserinde derinlemesine bir incelemeyle, modern Almanya'nın başlangıç temellerini Antik Yunan düşünce ve sanatında önemli bir yere sahip olan Apollon ve Dionysos dualitesi üzerinden birleştirmeye, buluşturmaya çalışmıştır. Günümüzde de bazı araştırmacılar Batı uygarlığı ve sanatının daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle eski Yunan tarihinin bilinmesi gerektiğini savunurlar. Bu gerekliliğin en önemli sebebi, biz sanatçıların sanatsal ve felsefi üretimlerimizi oluştururken batı düşünce sistemi içerisinde yer alan günümüz sanatının kökenlerinin, Antik Yunan ve Roma düşünce sisteminde kendine yer bulmuş olan Apollon ve Dionysos dualitesine dayandırılmasından kaynaklandığını anlamaktayız. Bu nedenle; sanatta sıkça başvurulan bu iki tanrının, Apollon ve Dionysos'un güzel sanatlarla olan ilişkileri mitoloji, mimesis, tragedya, tin, psikoloji ve felsefe kavramları ile değerlendirilecek, doğrudan ya da dolaylı anlatım referansları araştırılacak ve sanat eserlerindeki Apollonik ve Dionysostik izler taranacaktır.