Arı toplumunun form ve davranışlarının sanatla ilişkisi

Abstract

Arıların form ve davranışlarının sanatta temsil ediliş biçimine, arılarla işbirliğiyle üretime ve sanatçı ile bal arısı arasındaki üretim yöntemi benzerliğine odaklanan bu eser metni, özellikle bal arılarıyla ilişkili olarak bal, balmumu, petek ve kovan formlarını ele almakta, toplumsal bir böcek olan bal arısının davranışlarının sanat üretimindeki yansımalarını uçmak/yürümek ve biriktirerek üretmek üzerinden incelemektedir. Metinde arılar hakkında temel entomolojik bilgiler, onları diğer böceklerden ayıran temel farklılıklar, fiziksel ve davranışsal özellikleri üzerinden incelenmiştir. Toplumsal becerilere sahip olan bal arılarının yanında, soliter ve yarı sosyal yaşam biçimleri ve aralarındaki farklar belirtilmiştir. Tüm kültür boyutlarında arıların sanattaki yeri, kültürel entomoloji kapsamında incelenmiş, ilk duvar resimlerinden başlayarak Eski Mısır ve Antik Yunan gibi farklı kültürlerde arı ve arıcılık faaliyetlerinin sanattaki etkileri örneklendirilmiştir. Günlük yaşamın sıradan bir faaliyeti olan arıcılığın değişimi çeşitli görseller üzerinden anlatılırken, çoğu kez tanrılarla özdeşleştirilen arının ve adak olarak sunulan balın görsel kültürdeki yansımaları örnek olarak verilmiştir. İlk entomolog olarak kabul gören Aristoteles'in görüşleri ile Yunan mitolojisinde arılarla ilişkili unsurlara yer verilmiştir. Platon'un balmumu tabletleri ile yazboz tahtaları bellek kavramı üzerinden incelenmiş ve bir hafıza kaydı aracı olarak balmumunun özelliklerine değinilmiştir. Hristiyanlıkta arı, kraliçe arı, kovan ve balmumunun temsil ettiği değer ve kimlikler anlatılmıştır. Arı toplumunun sanatta temsili Rönesans resimlerinden itibaren ele alınırken, farklı disiplinlerde, arı formunun yanında arılarla işbirliği ile üreten sanatçılar; Joseph Beuys, Aganetha Dyck, Mark Thompson, Kalliopi Lemos ve Meriç Algül Ringborg'un çalışmaları incelenmiştir. Arı toplumunun davranışsal etkilerinin sanatçıların eser üretimiyle birlikte ele alındığı bölümde, öncelikli olarak arıların uçarak polen ve nektar biriktirmesi ile sanatçıların atık ve doğal nesneleri yürüyerek biriktirmesi arasında bir benzerlik kurulmuştur. Tüketimin biriktirme alışkanlıkları üzerindeki etkileri ve bu davranışın nadire kabineleri ile harikalar odalarındaki etkilerinden bahsedilmiştir. Bal arılarının uçarak polen ve nektar toplaması incelenmiş ve genel tanımlar verilmiştir. Fiziksel ve zihinsel bir üretim yöntemi olarak yürümenin önemi, yürüyen düşünür ve yazarlar üzerinden anlatılırken, sanatta biriktirerek üretmede yürümenin önemi Yuji Agematsu, Wolfgang Laib gibi sanatçılar üzerinden örneklendirilmiş, yürümenin sanatsal bir edim olarak kabul gördüğü vurgulanmıştır. Son bölüm yani eser metninde ise; arıların üretim yöntemleri, incelenen sanatçılarla olan yakınlıklar ve kendi üretim pratiğim arasındaki benzerlikten yola çıkarak oluşturduğum işler anlatılmaktadır.