Deniz Müzesindeki yazma eser ciltlerinin incelenmesi

Abstract

Deniz Müzesi, kurum olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı hizmet veren, geçmişten günümüze denizcilikle ilgili objeleri, seyir aletlerini, haritaları, yazma eserleri, deniz tarihiyle ilgili plastik sanat eserlerini ve dünya çapındaki en geniş saltanat kayıkları koleksiyonuyla birlikte bünyesinde bir de deniz tarihiyle ilgili ihtisas kütüphanesi barındıran, kendi alanında Türkiye'deki en önemli müzedir. Bu tez çalışmasında Deniz Müzesi koleksiyonunda bulunan el yazması eserlerin, günümüze ulaşan yahut yenilenmiş olsa da sanatlı eser niteliği taşıyan tüm kitap kapları incelenmiştir. Müze bünyesinde bulunan ihtisas kütüphanesi daha çok denizcilik alanında çalışan araştırmacılar tarafından ziyaret edilmektedir. İçerik açısından oldukça zengin olan yazma eserler araştırmalara kaynaklık etse de kitap kaplarının daha evvel çalışılmaması nedeniyle, müze koleksiyonunda bulunan tüm sanatlı kapların gün ışığına çıkartılması hedeflenmiştir. Koleksiyonda bulunan 289 el yazması eserden 70 adeti, cilt sanatı açısından incelenerek kataloglaması yapılmıştır. İncelenen eserler dışında kalan el yazmalarının ciltleri sıradan cilt beziyle ve herhangi bir bezeme ihtiva etmedikleri için değerlendirmeye alınmamışlardır. Deniz Müzesi envanterinde bulunan el yazmaları içerik olarak, dini ve tasavvufi kitaplar, askeri bilgiler ve talimnameler, edebiyat, tarih, coğrafya, matematik, dil ve sözlükler gibi pek çok farklı konuyu barındırmaktadır. Bu katalog kapsamında incelenen Kur'an-ı Kerimlerin içinde bir tanesi tek sayfa rulo olması özelliğiyle, 2 adet Sancak Kur'an'ı da Deniz Müzesi koleksiyonunda bulunmaktadır. Bahriye Müze ve kütüphane İdaresinin diğer tarihi kütüphanelere nazaran, kuruluşunun yakın tarihli olması(1897) ve askeriye gibi neredeyse atılan her adımın belgelendirildiği bir kurumsal yapı içerisinde olması nedeniyle de tarihi eserlerin ve el yazmalarının yer yetersizliği, savaş, güvenlik sorunları gibi nedenlerle şehir değiştirmeleri, kitapların ve kitap kaplarının bozulma süreçlerini bize az çok yansıtırken, ciltlerin yenileme çalışmaları için de gösterilen gayreti, evraklar vasıtasıyla takip edebiliyoruz. Kitapların ve el yazmalarının geçmişten günümüze ulaşma sürecinin yazışmalar vasıtasıyla bilinebiliyor olması açısından da ayrı bir özelliğe sahiptir.