Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Şehzade Mehmed Koleksiyonu Katı' ciltlerinde tezyinat ve teknik

Abstract

Kitap ciltlerinde katı' tezyinat, ciltlerde derinin kullanılmaya başlandığı ilk yıllardan itibaren görülen bir tezyinat şekli olmasına rağmen günümüze ulaşan, tarihçe ve uygulama teknikleriyle ilgili bilgileri bizlere aktaran yazılı kaynaklar yeterli değildir. Bu tez ile kitap ciltlerinde katı' tezyinat konusuna bir ışık tutmak amaçlanmıştır. Araştırmamıza konu olan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Şehzade Mehmed Koleksiyonundaki tüm yazma eserler YORDAM sisteminde incelenmiş, yüz dokuz adet yazma eserden on üçünün katı' tezyinata sahip olduğu tespit edilmiştir. Elde ettiğimiz veriler çalışmamızda sekiz ana başlıkta ele alınmıştır. Giriş bölümünde araştırmamızın amacı, kapsamı, kullanılan yöntemler ve kaynaklar belirtilmiştir. İkinci bölümde cilt sanatı, tarihçesi ve klasik cildin çeşitleriyle ilgili özet bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde katı' sanatı, tarihçesi, katı' sanatının kullanım alanları ve kitap cildinde katı' sanatı konuları anlatılmıştır. Dördüncü bölümde ise araştırmamıza konu olan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi ve Şehzade Mehmed Koleksiyonuyla ilgili araştırmalar yapılmış ve ulaştığımız bilgiler özet olarak sunulmuştur. Beşinci bölümde incelenen on üç yazma eserin katalog çalışmaları yapılmış, künye bilgileri verilmiş, katı' tezyinatlı olan alanları, kullanılan malzemeleri, teknik ve tezyinat özellikleri detaylı bir şekilde açıklanarak fotoğraf ve çizimlerine yer verilmiştir. Şehzade Mehmed 28 envanter numaralı eser katı' tekniğiyle yekpare deri oyma levha olarak reprodüksiyon çalışması olarak uygulanmıştır. Şehzade Mehmed 66 ve 107 envanter numaralı eserlerin şemse ve köşebent desenleri katı' tekniğiyle deri oyma olarak uygulama yapılmıştır. Uygulamalara ait aşamalar altıncı bölümde detaylı olarak anlatılmıştır. Yedinci bölümde incelenen eserlerin kap içi özellikleri, öncelikle koleksiyon içerisindeki eserlerle ve sonrasında da başka koleksiyonlardaki eserlerle kıyaslanmıştır. Sekizinci ve son bölümde ise Şehzade Mehmed Koleksiyonundaki katı' ciltlerin teknik ve tezyinatlarıyla ilgili ulaşılan veriler ışığında tezin sonuç maddeleri oluşturulmuştur. Bu kapsamda çalışmanın, katı' sanatının kitap cildine nasıl uygulandığı ve hangi tekniklerin kullanıldığına dair önemli bir adım olabileceği düşünülmektedir.