Kuzey Suriye ve Küçük Asya'daki Haçlı Devletleri'nin sınırları: XII. yüzyılda iktidar inşa süreci

Abstract

Haçlıların 1099 yılında Kutsal Toprakları ele geçirmesiyle beraber I. Haçlı Seferi sırasında elde ettikleri üç büyük şehir, literatürde Haçlı Devletleri olarak tanımlanan iktidarların temelini oluşturmaktaydı. Kuzey Suriye, Kuzey Mezopotamya ve Filistin topraklarında konumlanan bu üç şehre, I. Seferi takip eden ilk on yıl içerisinde Trablus'un düşürülmesiyle birlikte dördüncüsü eklenmiş oldu. Klasik anlatıda I. Haçlı Seferi'nden XIII. yüzyılın sonlarına dek uzanan bu iki yüz yıllık zaman aralığı, tarih disiplininin profesyonel bir kimlik kazandığı XIX. asrın ortalarından itibaren tarihçilik mesleğiyle uğraş içerisindeki pek çok araştırmacıyı bu alanda kalem oynatmaya itmişti. Tarihi ele alma, anlamlandırma ve anlatma uğraşı farklılaşıp kendi gündemini değiştirdikçe Haçlı Seferleri tarihi her yeni trendin içerisinde kendisine mutlaka bir yer bulmuştu. Din savaşları, Akdeniz, Batı ve Doğu etkileşimi, koloni toplumu, tüccarlar ve kapitalizmin doğuşundan kültürler arası etkileşime dek pek çok alanda Haçlı Devletleri'ne temas eden çalışmalar düzenlenmiştir. Ortaçağ tarihyazımının son birkaç on yılda giderek popülerleşen araştırma alanlarından birisi "Sınır", ve "Serhad" çalışmaları bizim tez çalışmamızın temel dayanağını oluşturmaktadır. Lakin tez çalışmasının amacı Ortaçağ'ın muhayyel bir kavramı ve hatta bir noktada kurumu olan "sınır"ların tespiti ve tarihini ele almak değildir. Ortaçağ'da sınırın neler olabileceğini anlamak, Antakya Haçlı Prinkepsliği ve Urfa Haçlı Kontluğu'nun iktidar inşa etme serüvenini bir serhad anlatısı üzerinden kurgulamaya çalışmak olacaktır. Karşılaştıkları engeller ve iktidar inşa süreçleri, 1099 yılında başlayıp XII. yüzyılın ortalarındaki duraklama ve çöküş sebepleriyle irdelenecektir. XI. yüzyılın başlarından itibaren bir serhad bölgesi şeklinde okuyabileceğimiz Suriye, Filistin ve kısmen Kuzey Mezopotamya'daki devletler arası ilişkiyi Antakya ve Urfa'daki devletlerin merkezinde ele alacak ve onları sadece teritoriyal değil aynı zamanda siyasi ve askeri sınırlarıyla bir değerlendirilecektir.