Üçüncü yaş eğitim programları katılımcıları ile kurumların iş birliği eğilimlerinin karşılaştırılması: Bilgelik Programı örneği

Abstract

Bu araştırma, toplumun yaşlanma süreci, aktif yaşlanma ile ilgili çalışmalar ve kurumların bu alandaki yönelimlerine dair kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Yaşlanma, insan yaşamının doğal bir süreci olup, bireylerin fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan yaşadıkları değişimleri içermektedir. Aktif yaşlanma ise, yaşlı bireylerin sağlıklı, bağımsız ve kendileri için anlamlı bir yaşam sürmelerini teşvik etmek amacıyla yürütülen çeşitli programlar ve faaliyetlerle ilişkilidir. Üçüncü yaş, bireylerin toplumsal alanda birçok sorumluluğunun azaldığı ve bireylerin yaşamlarında yeni bir aşamaya girdiği bir dönemi temsil etmektedir. Bu dönem, bireylerin yaşamında önemli değişikliklerin yaşandığı bir sürece karşılık gelir. Bu çerçevede üçüncü yaş eğitim programları, yaşlı bireylerin bu dönemlerini daha verimli ve anlamlı geçirmelerine yardımcı olmayı amaçlayan önemli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Üçüncü yaş eğitim programları, katılımcıların sosyal etkileşimlerini artırarak yalnızlık duygusunu azaltırken, yeni beceriler öğrenmelerine ve mevcut yeteneklerini geliştirmelerine olanak tanımaktadır. Bu durum çeşitli kurumlar için de kendilerine yeni, sosyal sorumluluk alanları açmalarına kaynaklık etmektedir. Kurumlar "Üçüncü Yaş Eğitim Programları" oluşturarak yaşlı nüfusu desteklemekte ve toplumsal sorumluluk bilinci oluşturmayı hedeflemektedir. İstanbul Aydın Üniversitesi ile Anadolu Eğitim ve Kültür Vakfı iş birliğinde yürütülen Bilgelik Programı, bu bağlamda yaşlı bireylere yönelik olarak oluşturulan önemli bir eğitim programı örneğidir. Araştırmanın amacı, bu programın katılımcıları ile kurumlar arasındaki iş birliği eğilimlerini incelemek ve değerlendirmektir. Araştırma sürecinde, 54-83 yaş aralığında bulunan 25 Bilgelik Programı katılımcısıyla yüz yüze görüşmeler yapılmış ve 17 farklı kurum temsilcisiyle çevrimiçi platform üzerinden görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel içerik analizi ve duygu analizi yöntemleriyle ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Betimsel içerik analiz sürecinde Cohen'in kappa katsayısı da ele alınarak elde edilen verilerin güvenirliliği ve geçerliliği test edilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde araştırmanın yöntemi ve ileri sürülen hipotezler açıklanmıştır. İkinci ve üçüncü bölümde yaşlanma süreci ve aktif yaşlanma olgusu ilgili literatüre dayanılarak ele alınmıştır. Yaşlılık, yaşlanma süreci, yaşlanma kuramları ve aktif yaşlanma gibi temel kavramlar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, Bilgelik Programı katılımcıları ve kurum temsilcileri ile yapılan görüşmelerin sonuçları analiz edilmiştir. Bu analizde tersine mentorluk, erken dönemlerde aktif yaşlanma farkındalıklarının oluşturulması, üçüncü yaş beklentileri ve üçüncü yaş üniversitelerine katılım motivasyonu, Bilgelik Programı'nın kamuoyu tarafından tanınırlığı ve süresi hakkında elde edilen veriler irdelenmiştir. Bunun yanısıra Türkiye'deki kurumların üçüncü yaşa yönelik programlarına paydaş olma istekleri, kurum temsilcilerinin yaşlılık çalışmalarına yönelik bakış açıları, sosyal sorumluluk çalışmalarına katılım şartları, sosyal sorumluluk çalışmaları ile marka değeri arasındaki bağlantı ve Türkiye'de aktif yaşlanma projelerine verilen destek algısı üzerinde durulmuştur. Bu analiz sürecinde Amazon'un Amazon Web Services (AWS) bünyesinde Amazon Comprehend adlı yapay zekâ hizmeti olan doğal dil işleme platformu da kullanılarak duygu analizi yapılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır. Beşinci ve son bölümde ise, elde edilen bulgular çerçevesinde gelecekteki araştırmalar için öneriler sunulmuştur. Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bulgular, üçüncü yaş eğitim programlarına katılan 60 yaş üstü bireyler ile görüşme yapılan kurumlar arasında karşılıklı iş birliği eğilimlerinin olduğunu göstermektedir. Diğer yandan, karşılıklı iş birliği eğilimi olmasına rağmen, uygulama safhasında bu iş birliğinin yeterince güçlü olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.