Çatalca Vilayeti’nde Camiye Çevrilen Kiliselerin Dönüşüm Süreci ve Mimari Analizi

Abstract

İstanbul’un batısında konumlanan Çatalca Vilayeti’nde, Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleştirilen nüfus mübadelesi (1923-1930)öncesinde yaklaşık 30 kilise bulunmasına karşın yalnız sekiz kilise günümüze gelebilmiştir. Bunlardan altısı mübadele sonrasında camiyeçevrildiği için korunmuş, ikisi ise başka herhangi bir işlevle kullanılmadığından harap olmuştur. Bu çalışmada, Çatalca Vilayeti içerisindeki,mübadele sonrasında camiye çevrilen kiliselerin dönüşüm süreci ve mimari özellikleri incelenmiştir. 19. yüzyılın son ve 20. yüzyılın ilkçeyreği arasında inşa edilen bazilikal plan şemalı bu kiliseler, çoğunlukla üç nefli, beşik çatılı, tuğla ve moloz taş kullanılarak inşa edilmişyapılardır. Dönüşüm sürecini tetikleyen ortak geçmişleri ve birbirine yakın konumlarıyla bu yapılar, bir kültür rotası çerçevesinde değerlendirilme potansiyeline sahiptir. Bu doğrultuda bunların bilinmeyen tarihinin ortaya çıkarılmasını destekleyecek bir müzenin kurulmasının,kültür varlıklarının korunma süreci ve mimari özelliklerinin daha çok kişiye tanıtılmasında önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir.

Although there were approximately 30 churches in the province of Çatalca, situated in the west of Istanbul, prior to the population exchange between Turkey and Greece (1923-1930), only eight of these churches survived. Six of them were preserved by being repurposed as a mosque after the exchange, and two fell into ruin as a result of neglect and disuse. This study is an examination of the conversion process and architectural characteristics of churches in Çatalca that were converted into mosques. Having been built based on a basilica plan between the last quarter of the 19th century and the first quarter of the 20th century, most were constructed with brick and stone rubble, and include a three-nave hipped roof. The establishment of a museum that will support further research of the unknown history of these structures would help to introduce the conversion process and the architectural features of these cultural assets to the public.