Kentsel estetik: mikro ortam tasarımında duyusal etkiler ve hıza bağlı algı farklılıkları üzerine bir değerlendirme

Abstract

Kentsel mikro ortam tasarımında insan ile çevrenin duyusal etkileri arasında çok yoğun bir iletişim vardır. Duyusal kalite, insanların çevreyi görme, koklama, işitme ve hissetme şekli ile ilgilidir. En önemli kentsel estetik konularından biri, çevre içinde insanın hareketinden kaynaklanan ardışık deneyimdir. Bugüne dek yapılmış olan çalışmalar, daha çok yaya olarak hareket eden insan üzerinde yoğunlaşmıştır. Ancak otomobilin günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi ile birlikte tasarımcının aynı mekanda farklı hızlarda ilerleyen insanlara yönelik çözümler üretmesi gerekmektedir. Bu çalışmada hedef, çevresel algıda önemli bir yer tutan formel niteliklerin, sürücü ve yaya olan insanlar tarafından nasıl algılandığını ve bu algının ne kadar farklı olduğunu anlamaktır. Hızdan kaynaklanan bu algı farklılığının insanların mekansal beğeni ve tercihlerini ne şekilde etkilediğini kavrayarak; kentsel mikro ortam tasarımında dikkat edilmesi gereken noktaları saptamak amaçlanmaktadır. Kentsel mikro ortam ve davranış ortamı kavramları açıklandıktan sonra, estetik konusu irdelenmiş ve algı teorileri incelenmiştir. Çevresel estetik ve özellikle formel estetik üzerinde durulmuş, kentsel mekanın tarih boyunca geçirdiği dönemler içinde kentsel estetik irdelenmiştir. Kentsel estetik konusunda daha önce yapılmış olan çalışmalar gözden geçirilmiştir. Çalışmanın bütününde ele alınan etkenler, lstanbul'da seçilen bir bölgede yapılan alan çalışması ile yaya ve otomobildeki insana göre sınanmıştır. Alan çalışması sonuçları, farklı hızlarda aynı mekanın farklı algılandığını doğrulamıştır.