Deniz seviyesi yükselmelerinin kıyılardaki etkileri ve Türkiye kıyılarında; CVI, ulaşım, tarihi-kültürel-doğal zenginlikler ve uyum planlarıyla değerlendirilmesi

Abstract

Fosil yakıtlar %80’lere ulaşan pay ile, sera gazı artışı ve küresel ısınmadaki en temel etken olurken; plastikler, orman kaybı ve yanlış arazi kullanımı da diğer önemli etkenlerdendir. Küresel ısınmayla bozulan karbon ve su döngüsü sonucunda yaşanmaya başlanan ve daha da artacak olan meterolojik olayların; sıklık-yoğunluk ve yerlerindeki değişimler, beraberinde bozulan ekosistemle birlikte hayati zararları da getirmektedir. Bozulan meteorolojik olaylara genel olarak iklim değişikliği denilirken, artan sıcaklıklarla yaşanacak zararların çoklu felaketlere dönüşmesini engellemek adına çalışmalar, üniversiteler ve çeşitli kurumlarca on yıllardır yapılmaya devam etmektedir. Küresel sıcaklık artışının 1,50C - 20C - 3,50C ve 50C’yi aşması halinde iklim değişikliğiyle yaşanacak çoklu felaketlerin neden olacağı hayati zararlarda; 1,50C ve 20C sıcaklık artışı önem kazanmaktadır. 1,50C sıcaklık artışı; küresel yıkım ve zararların engellenebildiği ya da oldukça düşük seviyede olduğu, 20C sıcaklık artışıysa; yıkıcı etkilerin arttığı ancak hala, hem insanlık hem de diğer canlı popülasyonları için elverişli bir gezegen olduğunun öngörüldüğü sıcaklık artış miktarlarıdır. Bu sebeple kritik eşik olan 1,50C sıcaklık artışının sabitlenerek korunması adına Kyoto Protokolü’yle başlayan süreç Paris Antlaşması’yla devam etmektedir. Ancak; Paris Antlaşması’na uyulsa dahi, küresel ısınmanın sonuçlarından olan ve tezin de omurgasını oluştaran; ‘küresel su seviyelerindeki yükselmeler’ yüzlerce, hatta binlerce yıl boyunca artmaya devam edecektir. Küresel ısınma sonucunda yaşanan termal genleşme ve buz hacimlerindeki erime, %92’lik payıyla; küresel su seviyelerindeki yükselmede ana etkendir. Küresel sıcaklık artışı 1,50C’de sabitlense dahi, buz hacimlerindeki erimenin döngüsel devinimiyle, su seviyeleri yükselmeye devam edecektir. Bu doğrultuda, küresel su seviyelerindeki yükseliş miktarı ve buna bağlı yaşanacak olası felaketler üzerine; OECD, IPCC ya da Kolombiya Üniversitesi – UCCRN – C40 gibi çeşitli kurumlar ve üniversiteler düzenli olarak simülasyonlar ve araştırmalar yapmaktadırlar. Yapılan tüm çalışmalar, deniz suyu seviyelerindeki yükselmenin 21.yy ve sonrasında artmaya devam edeceğini göstermektedir. IPCC’nin 6. Raporunda yer alan SSP2.6 senaryosuna göre; su seviyelerinin en iyi ihtimalle, 2100 yılında 0,5 metre ve en kötü ihtimalle de SSP8.5’a göre; 1metre yükselmesi öngörülmektedir. Bu iki uç senaryoya karşın, ‘high end’ adı verilen ‘yüksek etkili-düşük olasılıklı’ bir senaryo daha bulunmaktadır. Bu senaryoya göre; su seviyelerindeki yükselmelerin yaklaşık 2 metre olması öngörülmektedir.