İlkokul İngilizce öğretmenlerinin program okuryazarlık becerileri: Resmi ve işlevsel program bağlamında bir inceleme

Abstract

Eğitim programları, eğitim öğretim faaliyetlerinde gerçekleştirilen uygulamaların ve öğrenen yaşantılarının tümünü kapsamaktadır. Öğretmenler, uygulayıcı olarak programlarla etkileşim halinde çalışmaktadırlar; bu sebeple öğretmenlerin programa yönelik yeterliği önem taşımaktadır. Bu çalışma, ilkokul İngilizce öğretmenlerinin programa yönelik bilgi ve becerilerinin resmi ve işlevsel program uygulamaları üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Bu araştırmanın amacı, ilkokul İngilizce öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeylerini belirlemek; öğretmenlerin resmi programda yer alan kazanım, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme ögelerine yönelik uyumunu inceleyerek öğretmenlerin program okuryazarlık düzeylerinin program uygulamaları üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Belirlenen bu amaçlar doğrultusunda, çalışma nicel verilerden hareketle nitel verilerin toplandığı açıklayıcı ardışık desende yürütülmüştür. Çalışma, 2021-2022 eğitim öğretim yılı ikinci döneminde İstanbul Avrupa Yakasında bulunan çeşitli ilkokullarda gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın katılımcıları, nicel kısım için İstanbul ili Avrupa Yakasında çeşitli ilkokullarda görev yapan 98 ilkokul İngilizce öğretmeninden meydana gelmektedir. Nitel bölüme yönelik katılımcılar ise maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile 98 öğretmen arasından seçilen 6 öğretmenden oluşmaktadır. Çalışmanın nicel verileri Eğitim Programı Okuryazarlığı Ölçeği (EPOÖ) ile toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde standart sapma, ortalama ve bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. Nitel veriler ise Sınıf İçi Program Uyumluluk Gözlem Formu aracılığı ile betimsel analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Verilerin analizinde kazanımlar ögesi için Bloom'un yenilenmiş taksonomisinin bilişsel süreç ve bilgi birikimi boyutlarına ilişkin sınıflandırma yapılmıştır. Öğrenme yaşantıları ve değerlendirme ögelerinde ise ilkokul İngilizce öğretim programının ilgili maddeleri ile karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın nicel boyutuna ilişkin bulgular, ilkokul İngilizce öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğunu göstermektedir. Buna ek olarak, öğretmenlerin okuryazarlık düzeylerinin ölçeğin okuma alt boyutunda yazma alt boyutundan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın nitel boyutunda ise, program okuryazarlık düzeyi yüksek olan öğretmenlerin kazanımlar ve değerlendirme ögelerinde program okuryazarlık düzeyi düşük olan öğretmenlerden daha uyumlu özellikte olduğu bulunmuştur. Öğrenme yaşantıları ögesinde ise program okuryazarlık düzeyi düşük olan öğretmenlerin daha yüksek düzeyde uyumluluk gösterdiği belirlenmiştir. Program genelinde, program okuryazarlık düzeyi yüksek olan öğretmenlerin program uyumluluğunun program okuryazarlık düzeyi düşük öğretmenlerden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar, ilkokul İngilizce öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyinin yüksek olduğunu göstermiştir. Bunun yanında, öğretmenlerin Eğitim Programı Okuryazarlık Ölçeğinin bilgi düzeyine işaret eden okuma alt boyutunda, programa yönelik uygulamalara işaret eden yazma alt boyutundan daha başarılı olduğu belirlenmiştir. Program okuryazarlığı düzeyine ilişkin belirlenen alt ve üst gruptaki öğretmenlerin program uygulamalarına yönelik incelemelerde, program uyumluluk düzeylerindeki farklılıkların manidar olmadığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin uyum düzeylerinin ders kitabı içeriğine bağlılık çerçevesinde şekillendiği, bazı uygulamalarda ders süreleri ve sınıf mevcutları gibi faktörlerden etkilendiği görülmüştür. Bundan hareketle, öğretmenlerin program okuryazarlık düzeylerinin uyumluluğun belirlenmesinde etkili olduğu ancak program uyumluluğunun program okuryazarlığı dışında farklı faktörlerden (içerik, sınıf mevcutları ve ders süreleri) etkilendiği sonucuna varılmıştır. Araştırma sonuçları, ilkokul İngilizce öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeylerinin resmi ve işlevsel program uygulamaları üzerinde etkisi olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda araştırmacılar farkı faktörlerin program uyumluluğu üzerindeki etkisini, farklı katılımcı grupları ve değişkenler aracılığı ile inceleyebilir; uyumluluğun öğrenci başarısı üzerindeki etkisini araştırabilirler. Uygulayıcılar için ise, programa yönelik bilgi ve deneyimlerin paylaşıldığı hizmet içi eğitimler gerçekleştirilmesi önerilmektedir.