Ayın İzi 14 / 2002

Abstract

Ünlü düşünür Konfüçyüs'e sormuşlar: 11 - Bir ülkeyi yönetmeye çağrılsaydımz, yapacağınız ilk iş ne olurdu?" Büyük filozof şöyle cevap vermiş: "- Dil kusurlu olursa, kelimeler düşünceyi iyi anlatamaz. Düşünce iyi anlatılmazsa yapılması gereken şeyler doğru yapılamaz. Yapılması gerekenler genreği gibi yapılmazsa, töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa adalet yanlış yola sapar. Adalet yoldan çıkarsa şaşkınlık içine düşen halk ne yapacağını, işin nereye varacağını bilmez. İşte, bunun içindir ki hiçbir şey dil kadar önemli değildir." Son on yıl içinde dilimizin içine düştüğü kirlilik üzerine yazılan kitaplara bakıldığında konunun ne derece önemli olduğu ortadadır. Televizyon kanallarında yapılan en ciddi tartışma programlarında bile kelimelerin sözcük, kavram ve terim anlamlarının gelişi güzel kullanıldığını görüp de üzülmeyen var mıdır? Daha uzağa gitmeden gençlerin kullandığı dile dikkatlice bakılırsa kelimelerin. kavramların ve terimlerin değil, dil mantığının nasıl zedelendiğini göreceksiniz: Öğrenciler kendi aralarında konuşuyorlar. Anlaşıldığı kadarıyla yaşanan bir olay dinleyenlere aktarılmak isteniyor: "- Bana öyle deyince, ha falan oldum." Ne demek "ha falan olmak"? Anlaşılan gençlik gitgide ilkel insanlar gibi "nidalarla" anlaşacak. Tabii, bunun tek bir anlamı var: DÜŞÜNCE TEMBELLİĞİ. .. Çünkü, dilin düşünce aktarımında; düşüncenin de dili belirlemede önemli rolü vardır. Genç kuşaklarda "dil sevgi ve bilincini oluşturmak" Türk Milli Eğitiminin de hedefleri arasındadır. Ancak, bunun yerine getirilemediği de ortadadır. Örneğin, "sözlük kullanımı" ilköğretim yıllarında kazandırılması gereken bir beceriyken üniversiteye gelmiş öğrenciler sözlüğe bakmak bir yana; ihtiyaç bile duymuyor. Eğitimin amaçlarından biri de "dünü tanıtma, bugünü kavratma ve gençliği yarınlara hazırlamak"tır. Bu yüzden, eğitimcilere, her türlü entelektüel etkinlik içinde bulunan sanatçılara, kısacası hepimize büyük görevler düşüyor. Bu bilince önce bizler sahip çıkmalıyız. Bir duygu, bir düşünce veya hayalin başkalarına aktarılabilmesi ancak, kelimelerin anlamlı bir bütün teşkil etmesiyle mümkün olabilir. Dil bilinci de, bireyin konuştuğu her kelimenin okuduğu her cümlenin, her vurgunun, her tonlamanın; eğer bir yazıysa noktalama işaretlerinin dahi farkında olarak yazması, okuması veya konuşmasıdır. Yoksa. hiç kimsenin "ben bunu kastetmemiştim, yanlış anlaşıldım" demek gibi bir lüksü olamaz ve olmamalıdır. Herkes, her neyi murat ediyorsa, neyi diliyorsa meramını kısa, öz. anlaşılır bir şekilde; başka hiçbir yoruma ve yanlış anlaşılmaya yol açmayacak şekilde ifade etmelidir. Sözlerime Nietzsche'nin dil konusundaki şu düşünceleriyle son verirken herkesi bu kutsal görevde etkin olmaya davet ediyorum: "Dil, atalardan bize kalan bir miras, bir emanettir. Kuşaktan kuşağa devredilen bu emanete karşı, paha biçilmez, kutsal ve dokunulmaz şeylere karşı duyulan saygı gösterilmelidir". Yrd. Doç. Dr. Rahim Tarım