Kemal Ahmet Arû ve Levent: Başarılmış bir “Cumhuriyet Projesi”

Abstract

Şehircilik bilim alanının ülkemizdeki öncülerinden mimar ve şehir plancısı Prof. Kemal Ahmet Aru'nun, UNESCO tarafından 2012 yılında doğumunun 100. yılında anılacak kişiler listesine alınmış olması üzerine MSGSÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü "hocası" için bir sergi düzenleyerek onu böyle bir etkinlikle anmak istemiştir. Kemal Ahmet Aru Galatasaray Lisesi'ndeki tasarı geometri hocası İsviçreli Mamboury'nin tavsiyesi üzerine Güzel Sanatlar Akademisi Y. Mimarlık bölümüne 1932 yılında girip, yüksek mimar olarak 1937 yılında mezun olduğu şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ile daima ilişki içinde olmuş, emekli olduğu 1982 yılından itibaren de uzun yıllar Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Programı'nda dersler vermiş, tezler yönetmiştir. MSGSÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü; bir eğitimci olan Kemal Ahmet Aru'nun aynı zamanda erken Cumhuriyet Döneminden itibaren birçok kentin imar planını yapan mimar/plancı kimliğini de göz önünde bulundurarak serginin konusunu, Onun İstanbul ' a kalıcı bir iz bıraktığı mimari ve kentsel ölçekli üretimleri üzerinden ele alarak belirleme yoluna gitmiştir. Bu bağlamda serginin konusu, hocanın Y. Mimar Rebii Gorbon ile birlikte müellifi olduğu, istanbul' un 1950 ' li yıllardaki modernleşme sürecinin mekansal yüzünü gösteren bir yerleşme biçiminde planladığı "Levent Mahallesi" olarak ele alınmıştır. Emlak Kredi Bankası'nın işveren olduğu ve 19Lı7 yılında İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan konut sorununu çözmek üzere "Levent Çiftliği" arazisi üzerinde ilk etapta 391 konuttan oluşan bir mahalleyi planlayan ve hayata geçiren Y. Mimar Kemal Ahmet Aru ve Y. Mimar Rebii Gorbon, bu uygulamanın başat aktörleri olarak yakın dönem kent tarihinin unutulmaz isimleri olmuşlardır. Öte yandan modern şehircilik ilkelerine göre etap etap uygulanan Levent Mahallesi, içinde barındırdığı bahçeli konutlar ve o dönemin merkeze göre çeperde olma konumu ile planlı modern bir banliyö olma özelliği taşırken, kentsel yaşam kalitesi [havagazı, yeşil donatı, alt merkez olanakları gibi] ve sosyal politikalar [ucuz konut ve uygun kredilendirme sistemi] açısından da modernleşmenin sosyal yönünü işaret etmektedir. O günün vadıferağ mukavelesi formülü ile satılan konutlar, artık günümüzde üst gelir grubunun satın alabildiği değerli bir metaya dönüşmüşlerdir. Sergide istanbul'da kentleşme sürecinin başlangıç yıllarında başarılı bir yerleşme modeline örnek teşkil eden Levent Mahallesi'nin oluşum ve gelişim serüveni izlenirken, aynı zamanda mahallenin içinde bulunduğu kentsel bağlamın dönüşüm sürecine de atıflarda bulunulmakta, bu yönüyle sergi birçok açıdan kentsel okumanın yapılabileceği bir nitelik sunmaktadır. Prof. Dr. Gülşen Özaydın