Cumhuriyet'in İlk Sinema Dergisi Sinema Postası/Le Courrier du Cinéma (1923) ve Dönemin Sinema Hayatı Üzerine Bazı Gözlemler

Abstract

8 Aralık 1923’te ünlü şair Nâzım Hikmet’in babası Hikmet Nâzım Bey’in yönetiminde İstanbul’da yayın hayatına giren Sinema Postası / Le Courrier du Cinéma, Cumhuriyet döneminin ilk sinema dergisidir. Osmanlı Türkçesi ve Fransızca olmak üzere iki dilli çıkan, haftalık ve resimli bir yayındır. Paris’te yayımlanmakta olan Fransız sinema dergisi Cinémagazine model alınarak çıkarılan Sinema Postası, Türkiye’de magazin tipi sinema dergiciliğinin öncüsüdür. Derginin Fransızca bölümünü Fransız gazeteci Roger Lavallette yönetmiştir. Derginin en aktif yazarı ve ilerleyen sayılarda başyazarı ise Vedat Örfi Bengü’dür. Daha evvel değişik çalışmalara konu olan ve üç sayısının tespit edilebildiği görülen Sinema Postası’nın bu makale kapsamında iki nüshası daha bulunmuş ve toplam beş sayısı incelenmiştir. Bu makale, Sinema Postası’nın kapsamlı bir incelemesini tarihsel bağlamı içinde sunmaktadır. Derginin yayımlanma motivasyonlarını ortaya koymayı, içeriğine ışık tutmayı ve kuruluşuna yol açan koşulları keşfetmeyi amaçlamaktadır. İkinci olarak bu makalede, Sinema Postası’ndan hareketle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde sinemanın Türkiye’deki durumuna dair gözlem ve değerlendirmelerde bulunmak amaçlanmaktadır. Cumhuriyet’in ilk sinema dergisi kendi döneminin sinema hayatını açık şekilde yansıtır. Yerli yapımcılığın cılız, sinema piyasasının gösterim odaklı olduğu koşullarda Avrupa ve ABD yapımı filmler baskındır. Üstelik Hollywood ön plana çıkmakta ve yıldız sisteminin semptomları belirginleşmektedir. Makalede “sinema romanı” ve “sinema muharriri” gibi kavramların ön plana çıkıp sinema kültürünün ayrılmaz parçası haline geldiği; matbuat, popüler edebiyat ve sinema arasında kurulan karmaşık ilişkiler ağı incelenmektedir. Sinema Postası, yalnızca Türk sinemasının erken dönemine dair değerli bilgiler sunmakla kalmamakta, aynı zamanda bu dönüşüm dönemindeki daha geniş kültürel ve sinemasal değişimlerin projektörü olarak da hizmet etmektedir.

Sinema Postasi/Le Courrier du Cinema, established in Istanbul on 8 December 1923 under the leadership of Hikmet Naz & imath;m, the father of the famous poet Naz & imath;m Hikmet, was the first cinema magazine of the republican era. Inspired by the French magazine Cin & eacute;magazine, this illustrated bilingual weekly, which featured content in both Ottoman Turkish and French, was the pioneer of tabloid -type cinema magazines in Turkey. The French section of the magazine was overseen by the French journalist Roger Lavallette, while Vedat Orfi Bengu emerged as a prominent contributor and later the chief editor. This article presents a comprehensive examination of Sinema Postasi within its historical context. It aims to uncover the motives behind the magazine's creation, explore the circumstances that led to its establishment, and shed light on the content it published with an eye to the insights it offers into the state of Turkish cinema during the transition from empire to republic. The first cinema magazine of the republican era clearly reflects the cinema life of its day. During this period, limited domestic production meant that foreign films, particularly from Europe and the United States, notably Hollywood, dominated the cinematic landscape. This era also witnessed the emergence of the movie star, further shaped by Hollywood's influence. This article delves into the intricate web of relationships between the contemporary press, popular literature, and cinema, where the concepts of cine-roman and cinema writer gained prominence and became an integral part of cinematic culture. Sinema Postasi not only offers valuable insights into the early days of Turkish cinema but also serves as a valuable window onto the broader cultural and cinematic shifts during this transformative period.