Necil Kâzım Akses

Abstract

Nazil Kâzım Akses, çöküş yıllarına rastlayan Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönem acılarını ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş heyecanını yaşamış, gelişim sürecini izlemiş az sayıdaki sanatçıdan biridir. Eserleri, geçmiş kültür birikiminin ve çağdaş, evrensel enalatım tarzlarının özgün sentezidir.

Gülper Refiğ Türkiye’nin en özgün senfoni bestecilerinden biri olan Necil Kâzım Akses’in yaşamını, yapıtlarını ve paylaştığı anılarıyla, bu kitapta ele alınmaktadır.-arka kapak.

Beni Cumhuriyet Dönemi müziği ve bestecileri konusuna eğilmeye teşvik eden eşim Halit Refiğ olmuştur. Senfonik müziğe duyduğu büyük ilgi onu daha çocuk yaşlarından itibaren klasik müzik konserlerinin sürekli müdavimi yapmıştır. Bilimsel okumalarla desteklediği bu tutku ona büyük deneyim kazanmış ve bu deneyim Robert Kolej'deki üniversite eğitimi sırasında· Klasik Müzik Kulübü başkanlığına kadar taşımıştır. Yardımcısı da daha sonra Amerika'da müzik yapımcısı olarak ünlenecek olan besteci ve aranjör Arif Mardin'dir. Halit Refiğ'in r95o'li yıllardan itibaren keşfetmeğe başladığı Türk bestecilerinin nitelik ve nicelik olarak ortaya koyduğu çok değerli birikimin müzik kurumları ve aydın camiada hak ettiği ilgiyi görmemesi, onu oldukça üzmüş, neredeyse tüm yaşamı boyunca eline geçen her fırsatta bu gizli hazineyi ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Konserlerden ve radyo kayıtlarından derlediği Türk Bestecileri Arşivi ülkemizin tek ve en zengin arşividir. İşte bu ilgi vesilesiyle Cumhuriyet Müziği'nin büyük yaratıcılarını ben _de yakından tanıma şansını elde ettim.Necil Kazım Akses'i, r 982 yılında, eşimin Mimar Sinan Üniversitesi Sinema Televizyon Enstitüsü başkanı Prof. Sami Şekeroğlu'nun desteği ile bölümün öğrenci ve hocalarıyla gerçekleştirdiği "Atatürk ve Sanat" belgeselinin çekimi sırasında tanıdım. Orkestra eserleri: "Ankara Kalesi" ve "Sesleniş Senfonik Şiiri" belgeselin fon müziği olarak kullanıldı. İkinci karşılaşmamız ise 1988 yılında benim konservatuvar bünyesinde gerçekleştirdiğim; Necil Kazım Akses ve senfonik müziklerinin tanıtıldığı bir program vesilesiyle oldu. Eserlerindeki son derece ciddi ve görkemli müzik anlayışının aksine son derece alçakgönüllü, yumuşak ve sıcakkanlı bir kişiliğe sahipti. Sizde 20. yüzyılın en özgün senfonistlerinden biri ile değil de yakın bir aile dostu ile karşılaşmışsınız duygusunu uyandırıyordu. Bu büyük senfoni ustasının yurtdışında hak ettiği ilgiyi görmesi, tarihteki diğer örneklerinde olduğu gibi epey zaman alacaktı. Ben onun, Batı kaynaklı çağdaşı bestecilerden farkını, özgün yanlarını ülkemiz insanına elimden geldiği kadar yansıtmak amacıyla bu kitabı kaleme aldım. Bu kitabı, en az eserleri kadar, insan olarak da büyük hayranlık duyduğum, özlemle hatırladığım Akses'in ro4. doğum yılında yayına hazırlamak yaşamımın en büyük mutluluklarından biri oldu. Daha nice Necil Kazım Akses kitap ve araştırmalarının gün ışığına çıkmasını dilerim ... Bu biyografik eserin onun görkemli senfonik dünyasına sağlayacağı en küçük katkı benim için büyük onur olacaktır. Kitabın hazırlanmasında Akses'in tüm yapıtlarını arşivleyip bir belge hazinesi yaratan Ahmet Akses Bey'in işbirliği ve yardımlarına şükran borçluyum. Bir Cumhuriyet müziği tutkunu olan eşim Halit Refiğ'in yıllar öncesinden tuttuğu notlar ve müzik kayıtları da çalışmalarımda önemli bir rehber işlevi gördüler. Ahmet Say'ın müzik dünyamızın eşsiz başvuru kaynakları olan yayınlarından çok yararlandım. Kendisine hayranlık ve saygı duygularımla teşekkür ederim. Kitabın akademik formata dönüştürülmesinde değerli yardımlarını gördüğüm Yrd. Doç. Dr. Esin Ulu'ya da teşekkür borçluyum. Üniversitemizin yayın hayatını yeniden canlandıran, başta Sayın Rektör Prof. Yalçın Karayağız ile Rektör Yardımcılarından Prof. Caner Karavit olmak üzere, tüm Yayın Kurulu üyelerine ve kitabın edisyonunu üstlenen Prof. Dr. Banu Mahir'e en içten teşekkürlerimi sunarım. / Gülper Refiğ