Mimarlık ve sinema ilişkisi içerisinde sürrealist mekân yaratma konusunda sinematografik yaklaşımlar

Abstract

Kavramsal mekânların sinema sanatı ile olan ilişkisini irdeleyen bu tez çalışmasında, iç mekân tasarımı sürrealizm akımı üzerinden incelenmiştir. Sürrealist mekâna sinematografik çerçeveden bakılarak ele alınmıştır. Sinema sanatı ile mimarlık disiplininin kavramsal mekân düzenlemeleri bağlamında konu araştırılmıştır. Günümüzde tüm sanat disiplinlerinin iç içe geçmeye başladığı gerçeğinden yola çıkarak kavramsal mekânın sinema sanatı ile olan teması irdelenmiştir. Birinci bölümde; Mekân tanımları ve Henri Lefebvre'in mekân tanımlaması üzerine geliştirdiği üçlü diyalektik yöntem yönünden incelenmiştir. Mekânda semboller ve imgeler araştırılmış ve mekânda hareket, algı, deneyim konu başlıkları üzerinde durulmuştur. Tüm sanat dallarının arasındaki ortak bağlayıcı noktalardan hareketle mimarlık ve sinema disiplinin ortak noktalarına örnek teşkil eden Juhani Pallasmaa'nın sinema-mimari yaklaşımı üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde; Genel bir anlatımdan sonra sinema sanatının tanımı ve tarihi süreci incelenmiştir. Gilles Deleuze'un sinema felsefesi ve Eisenstein'in sinemada kavrama ulaşma süreci üzerinden tez yapılandırılmıştır. Bu bağlamda, mekânın sinemasal kavrama ulaşma sürecinde hangi noktada durduğu, mekânsal semboller ve imge nesnelerinin rolü tespit edilmeye çalışılmıştır. Sinema anlatısında hareket imgesi ve zaman imgesi ile bağlantılı olarak mimarlık ve sinema disiplinlerinin içerdiği ortak yaklaşımlar ve benzerlikleri tespit edilmiştir. Mimari-sinema ilişkisini, mekân-zaman-hareket-imge olgusu içerisinde inceleyerek kavramsal mekâna farklı bakış açıları kazandırdığına dair örnekler sunulmuştur. Üçüncü bölümde; bilinen mekân tanımlarının mekân felsefesi üzerinden mekânın kavramsal boyutu sorgulanmak istenmiş, bu bağlamda sürrealizm ve mimarlık ilişkisi irdelenmiştir. Mekânı felsefi bir bakış açısı ile inceleyerek, anlam yükleme ve algılama konusunda sürrealist mekân arayışında imgenin yeri araştırılmıştır. Sürrealistlerin deneysel mekân çalışmaları ile örneklendirilmiştir. Dördüncü bölüm; mimari-sinema disiplinlerinin ortak noktalarının ve sürrealizm-mimari ilişkisinin, keşfedilmemiş olan mekânın deneyimlenmesi için sağlayabileceği imkanlar üzerinde durulmuştur. Sinematografik mekânsal alışveriş sürrealist mekân üzerinden çerçevelendirilmiş, izleyicinin sürrealist mekânı deneyimlemesi için sağlanan mekân felsefesi üzerinden sorgulanmıştır. Bir plastik sanat sayılan mimarlığın diğer disiplinlerle olan alışverişinde sürrealist mekân yaratma konusunda birbirlerine sağladıkları etkileşim ve ilişki yönünden sürrealist mekânın mimari ve sinemaya verebilecekleri keşfedilmek istenmiştir. Konuyu destekleyen örnek film olarak yönetmen Alejandro Jodorowsky'nin 'Avangard Film' türündeki The Holy Mountain (Kutsal Dağ) ve Santa Sangre filmleri incelenmiştir. Filmlerde bulunan gerçeküstü iç mekânlar ve vurgulanmak istenen imgeler mekânda sürrealist bakış açısı irdelenmiştir. Film mekânlarında bulunan sürrealist imge nesneleri ve izleyicinin anlama ulaşmasında mekânsal imgelerin ve mekânsal sembollerin rolü tespit edilmeye çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise; yapılan araştırmalar sonucunda, ortak bakış açılarının birlikteliği örneklendirmeler üzerinden elde edilen bilgiler çerçevesinde incelenerek mimarlık ve sinema sanatı disiplinlerinin karşılaştırılması ve bağıntı kurulması üzerinden tez yapılandırılmıştır.