İstanbul Tarihi Yarımada’da Osmanlı dönemi topoğrafya-yerleşim ilişkisi ve büyük konutların gelişim süreci üzerine bir değerlendirme (1453-1920)

Abstract

Tez çalışmasının 1. Bölümü Giriş kısmından oluşmaktadır. Bu bölümde, İstanbul kentinin tarihi, kuruluşundan Osmanlılar tarafından fethine kadar olan dönem kısaca anlatıldıktan sonra, Osmanlı döneminde şehirdeki yerleşim ve devlet işleyiş sistemi anlatılmıştır. Çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. 2. Bölümde, İstanbul Tarihi Yarımada’da yerleşime etki eden faktörler irdelenmiştir. Bu faktörler, Topoğrafya, varolan yapılı çevre, afetler, sosyo-kültürel gelişim ve Osmanlı devlet müesseseleri başlıkları altında incelemiştir. 3. Bölümde, Osmanlı devlet müesseselerinin, İstanbul Tarihi Yarımada içindeki yerleşim alanları araştırılmıştır. Bu bölüm, saraylar ve askeri yerleşim alanları olarak iki ana başlıkta ele alınmıştır. Saraylar, padişah ve ailesine ait saraylar ile Sadrazam sarayları olarak iki alt bölümde incelenmiştir. Ardından askeri yerleşim alanları, Eski Odalar, Yeni Odalar, Cebehane Kışlası, Ağa Kapısı, Yedikule, Pehlivanlar Tekkesi, Yemiş İskelesi ve Barbaros Evleri alt başlıklarında incelenmiştir. 4. bölümde, İstanbul Tarihi Yarımada’da bulunan yüksek makamlı devlet adamlarına (Devlet Ricali) ait konak örnekleri, mümkün olduğu kadar eski fotoğraf ve haritalar gibi görsel verilerle katalog düzeninde anlatılmıştır. Yapıların mimarileri, bunların zaman içinde uğradığı değişiklikler, eski tabirle “teşkilat-ı dâhiliyesi” denilen iç bölümleri ve korumacılık açısından, yapıların tarihi süreçte ne kadar korunarak günümüze gelebildiği ele alınmıştır. 5. ve son bölümde, yapılan çalışmanın genel değerlendirmesi yapılarak, elde edilen sonuçlar ifade edilmiştir.